Scroll amaigabe: Sare sozialetako aplikazioetan, eduki berriak kargatzeko, hatza etengabe mugituz egiten den korritze-mugimendua.

Hau da UZEIk, hizkuntzaren arloan zerbitzuak eskaintzen dituen erakundeak, scroll hitzari buruz egiten duen definizioa. Seguru horrela aritu izan zaretela noizbait edozein sare sozialetan edota webgunetan. TikTokek, Instagramek, Xk edo facebookek, besteak beste, hau da egiten dutena: edukiak (bideoak, irudiak, testuak...) etengabe eskaini modu mugagabean. Prozesua, erabiltzaileentzat, oso erraza da: erabiltzen dituzuen sare sozialean sartu; eduki bat ikusi eta, jarraian, hurrengora pasa atzamarra pantailan gora mugituz.

Scroll egitera ohituak egongo zarete dagoeneko, eta hau gehiago areagotu da pandemiako itxialdiaz geroztik. Eduki kontsumitzaileak bilakatu gara eta, honek, aldaketak eragin ditu edukiak jasotzeko dugun moduan. Sare sozialek helburu garbi bat dute: gure arreta bereganatzea. Horretarako, mota askotako edukiak eskaintzen dizkigute, modu amaigabean. Beste trikimailu batzuk ere erabiltzen dituzte asmo horretara iristeko (jakinarazpenak etengabe bidaltzea adibidez) baina, gu, scroll amaigabean zentratuko gara.

Berez, aipatutako scroll amaigabeak, bere bilakaera ere izan du. Gauza guztiak bezala, asmo batekin hasi ziren baina, asmoak aldatu egiten dira. Aurretik aipatutako sare sozialek eragina izan dute bilakaera honetan. Horietan, edukiak algoritmo bidez sailkatzen dituzte, hau da, erabiltzaileentzat estimulagarriak izan daitezkeen edukiak eskaintzen ahalegintzen dira. Horretarako, normalean, negatiboak edo sentsazionalistak diren albisteak edo titularrak lehenesten dituzte, gugan eragina izan dezaten. Horren ondorioz, edukiak bata bestearen atzetik kontsumitzeko joera areagotzen zaigu, mota askotako edukiak jasotzeko asmoz. Fenomeno honi doomscrolling ere deitzen zaio, eta horrela defini genezake: Gailu digitaletan albiste negatiboak irakurtzen denbora gehiegi igarotzea.

Fenomeno berri honi aurre egiteko asmoz edo, hobe esanda, garai berrietara egokitzeko asmoz, scroll formatua jarraitzen duten proiektuak martxan jarri dira. Hala ere, hauen asmoa ez da sare sozialen gisara jokatzea, aitzitik, hauek ez dute gure datuetan oinarritutako algoritmorik baliatzen. Ez dute aplikazio moduan funtzionatzen; webgune hutsak dira. Guztiz ausazkoak diren edukiak eskaintzen dituzte, bata bestearen atzetik, scroll amaigabe batean. Euren asmoa ez da albiste, eduki edota titular negatiboak eskaintzea, interesekoak izan daitezkeen datuak, informazioa edota jakintzak transmititzea baizik. Horrela, eredu desberdinak daude: WikiTok, MovieTok, QuoteTok, PoemTok edota FactTok. Bakoitzak bere eduki eta helburuak ditu. Hala ere, gu WikiTok-ekin geratzen gara.

WikiTok Wikipediako artikuluak bata bestearen atzetik argitaratzen dituen proiektua da. Bertan, munduko entziklopedia libre handieneko artikuluak agertzen dira, modu amaigabe batean. Interesekoak izan daitezkeen gauzak topa daitezke, hainbat hizkuntzatan, tartean, euskaraz ere bai. Lizentzia libre bidez dago partekaturik, beraz, proiektua barrutik ezagutzeko aukera dugu ere.

Mota honetako proiektu hauek mugarriak izan daitezke scroll filosofia aldatzeko. Gainera, kultura zabaltzeko aukera baliagarriak izan daitezke. Hala ere, gure denbora zati handi bat pantaila aurrean igarotzea ongi datorkigun baloratzea ere ezinbesteko jarduna da. Ikusi beharko mota honetako proiektuek zein bide hartzen duten.