Aro digitalean, komun digitalen kontzeptua sortu da online baliabideak kudeatu eta partekatzeko modu gisa, lankidetzan. Komun digitalak funtsezko hiru faktoretan oinarritzen dira: gobernantza, komunitatea eta baliabideak. Artikulu honetan, elementu horietako bakoitza eta elementu komun digitalen testuinguruan duen garrantzia aztertuko ditugu.

I. Gobernantza komun digitaletan:

Komun digitaletako gobernantza erabakiak hartzeko, arauak ezartzeko eta sarean partekatutako baliabideak kudeatzeko erabiltzen diren mekanismoei eta prozesuei dagokie. Gobernantza-eredu tradizionalek ez bezala, komun digitalak parte-hartze irekiaren eta erabakiak modu deszentralizatuan hartzearen printzipioetan oinarritzen dira maiz. Horri esker, komunitatean parte hartzen duten erabiltzaileek hitz egiteko eta botoa emateko aukera dute komun digitalen funtzionamenduari eragiten dioten erabakietan. Gobernantza eraginkorra funtsezkoa da baliabideak zuzen eta modu iraunkorrean kudeatzen direla bermatzeko.

II. Komunitatea Komun Digitaletan:

Komunitatea funtsezko beste faktore bat da komun digitaletan. Komun digitalen inguruan sortzen diren komunitateak interes komunak dituzten pertsona-taldeak dira, baliabideak eta ezagutzak partekatzeko elkartzen direnak. Komunitate horiek irekiak izan daitezke, edonork parte hartzeko aukera emanez, edo mugak ezar daitezke. Komunak digitalak direnean, lankidetza, ideia-trukea eta balio-sorkuntza bateratua sustatzen ditu komunitateak. Gainera, elkarlanak zeregin garrantzitsua izan dezake gobernantzan, kideek aktiboki parte har baitezakete erabakiak hartzen eta arauak garatzen.

III. Komun digitaletako baliabideak:

Komun digitaletako baliabideak askotarikoak izan daitezke, baina, oro har, partekatzen eta erabiltzen diren elementu digitalei: softwarea, datu-base eta datu egituratuak, audioa, bideoa, diseinu ereduak, ezagutzak eta askoz gehiago. Komun digitalen gakoa da baliabide horiek konpartituak eta eskuragarriak direla komunitatearen onurarako. Askotan, komun digitalak lizentzia libre edo irekietan oinarritzen dira, erabiltzaileei baliabideak modu librean eta elkarlanean erabili, aldatu eta birbanatzeko. Horrek berrikuntza, ikaskuntza eta sorkuntza kolektiboa sustatzen ditu.

Digital komunak ikuspegi berritzaile eta lankidetzazkoa dira, aro digitalean baliabideak kudeatzeko. Gobernantza eraginkorra, komunitatearen parte-hartze aktiboa eta baliabide partekatuak eskuratzea funtsezko elementuak dira komun digitalek arrakasta izateko. Gizartea gero eta konektatuago bihurtzen ari den neurrian, garrantzitsua da komun digitalen garrantzia onartu eta babestea, baliabide digitalak partekatzeko eta aprobetxatzeko modu iraunkor eta bidezkoa den aldetik. Parte hartzeko gobernantza sustatzean, komunitate sendoak eraikitzean eta baliabideetarako sarbide irekia sustatzean, guztientzako ingurune digital aberasgarria eta lankidetzazkoa landu dezakegu.

Euskal Herrian horretan diharduten zenbait proiektu hauek dira:

• Euskal Wikipedia: Euskal Wikipedia, euskarazko Wikipedia da. Wikipedia proiektu globalaren euskarazko bertsioa da. Txikipedia ere badute, txikiei zuzendutako ekimena. Euskal elkarte bat ere badago Wikipedia honen ekimena zabaltzen eta hedatzen laguntzen duena wikimedia.eus .

• Common Voice: Common Voice, Mozilla Fundazioak sortutako proiektua da. Helburua, hizkuntza-teknologia teknologikoen garapena bultzatzea da, eta horretarako ahotsak biltzen ditu. Ahots hauek erabiliko dira hizkuntza-teknologia aplikazioetan, adibidez, ahots-eragiketak ulertzeko edo ahotsaren bidez idazteko. Orain Gaitu.eus kanpaina abiatu dute.

• Librezale: Librezale, Euskal Herriko software librea sustatzeko eta zabaltzeko asmoz sortutako elkartea da. Software librearen inguruko informazioa eta baliabideak eskaintzen ditu, baita software librea sustatzeko ekintzak ere. Informazio gehiagorako librezale.eus bisitatu.

• Abaraska taldea: Abaraska taldea pertsona librezale batzuek osatzen dute. Beren helburua fedibertsoa, software librea, euskara eta euskal kultura sustatzea da. Lau euskal instantzia mantentzen dituzte. Hauen berri izateko fedibertsoa.eus kontsultatu.